Blog

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun ilk toplantısında; “2024 yılı için belirlenecek asgari ücretin; çalışanlarımızı enflasyonun tahribatına karşı korumasına ve istihdam hedeflerimizi desteklemesine dikkat edeceğiz. Bugüne kadar nasıl hem çalışanlarımızın hem de işverenlerimizin yanında olduysak, bugün de aynı hassasiyetle hareket edeceğiz” dedi. TİSK Genel Başkanı Özgür Burak Akkol, “Ekonomimizde devam eden iyileşme sürecinin korunmasını, büyümenin sürdürülebilmesi için üretim ve istihdamı destekleyici bir dengenin tesis edilmesini son derece önemsiyoruz” derken; TÜRK – İŞ Genel Başkan Yardımcısı Ramazan Ağar ise “Konuştuğumuz asgari ücrettir. Çalışanların kendisine ve ailesine, insanlık haysiyetine uygun bir yaşayış sağlaması gereken ücrettir. Asgari ücretin tespitinde; öncelikle çalışanların geçim şartları göz önünde bulundurulmalıdır. Bu bir anayasal hükümdür. Asgari ücret bir pazarlık ücreti değildir” dedi. Komisyon, ikinci toplantısını 18 Aralık’ta yapacak.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2024 yılında geçerli olacak asgari ücretin belirleneceği toplantıların ilkini bugün Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nda, Bakan Vedat Işıkhan başkanlığında yaptı.

“ASGARİ ÜCRET, ÜCRET POLİTİKALARININ EN ALT SINIRINI TESPİT EDER”

Bakan Işıkhan, şunları söyledi:

“İşçi, işveren ve kamu temsilcilerinden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu olarak 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren geçerli olacak asgari ücreti belirlemek üzere çalışmalarımıza bugün itibarıyla başlıyoruz. Toplantı ve komisyon görüşmeleri neticesinde tespit edilecek asgari ücretin çalışma hayatımızda yer alan tüm paydaşlarımıza ve ülkemize hayırlar getirmesini temenni ediyorum.

Asgari ücret çalışma hayatında, çalışanlarımıza yönelik ücret politikalarının en alt sınırını tespit eden en önemli sosyal politika aracıdır. Asgari ücret düzeyi, esasında tüm gelirleri dolaylı olarak etkilemesi sebebiyle sadece asgari ücrete tabi olarak çalışanları değil aynı zamanda tüm sektörleri, tüm çalışanları ve tüm işverenleri ilgilendiren önemli bir konudur. Asgari ücretin belirlenmesi; çalışma barışının yanı sıra işsizlik ve kayıt dışı istihdam gibi işgücü piyasası dinamikleri açısından da ayrı bir öneme sahiptir.

Bu çerçevede, şartlar ne olursa olsun, 21 yıldır gerek kayıt dışı istihdamla gerekse işsizlikle yaptığımız mücadeleye devam edeceğimizi özellikle belirtmek isterim. Bugün açıklanan TÜİK verilerine göre 2023 yılı Ekim ayında, mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranımız son 11 yılın en düşük seviyesi olan yüzde 8,5 olarak gerçekleşmiştir. Daha çok yatırım yaparak, daha çok üreterek, daha çok ihraç ederek istihdamımızı artırmaya devam edeceğiz.

İnsanımızın hayat standardını daha da fazla geliştirmek için gece gündüz çalışıyoruz. Ekonomideki bu genel toparlanma ve yeniden büyüme sürecinin etkisi ile önümüzdeki yıl çok daha sevindirici bir istihdam artışı bekliyoruz. İnşallah bu yüzyılda, her alanda güçlü bir Türkiye’den söz edeceğiz.

Asgari ücret miktarının; diyalog ve istişare yoluyla, ekonomimizi büyütecek, çalışanlarımızın gelirlerini enflasyona ezdirmeyecek, istihdamı koruyacak ve artıracak en makul noktada belirlenmesi için çalışacağız. Bu süreçte temel hedefimiz bir hakem rolü üstlenerek; işçi ve işverenlerimizin mutabakatı ile asgari ücreti tespit etmektir.

Komisyon, değerlendirmelerini yaparken ücretler genel düzeyini, işçilerimizin geçim şartlarını da göz önüne almaktadır. Komisyon ayrıca, asgari ücreti belirlerken; ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik ve sosyal koşulları da dikkate alarak bu tespiti yapmaktadır. Bugüne kadar işçi, işveren ve kamu arasında oluşturduğumuz üçlü diyalog işçi, işveren ve kamu arasında oluşturduğumuz üçlü diyalog mekanizması etkin bir şekilde işlemiş ve işlemeye de devam edecektir.

Ülkemiz, özellikle son yıllarda bir yandan küresel krizler, salgınlar, doğal afetler gibi badireleri atlatmanın gayreti içindeyken; diğer yandan her bakımdan bağımsız ve güçlü bir Türkiye olmanın mücadelesini vererek 2053 hedeflerine doğru hızlı adımlarla ilerlemektedir. İçeride güçlü bir şekilde hayata geçirdiğimiz sosyal politikalarımızın sonuçlarını değerlendirirken, ulusal ve uluslararası şartların da mutlaka göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Türkiye olarak, 85 milyon vatandaşımızın tamamını koruyacak tüm sosyal ve ekonomik tedbirleri aldık. Hamdolsun ki bu süreçten en az zararla çıkan ülkeler arasında yer aldık. Üreticimize ve çalışanımıza gereken her türlü desteği verdik.

11 ilimizi bir gecede yerle bir eden; asrın afeti dediğimiz hiçbir ülkenin üstesinden kolay kolay gelemeyeceği büyük bir yıkım yaşadık. Binlerce canımızı yitirdik, milyonlarca insanımız bu yıkımdan etkilendi. Çok zor dönemlerden geçtik. Birçok vatandaşımızın yaşadığı zorlukları biliyoruz ve hükümet olarak da bunların farkındayız. Çok değil, üzerinden sadece bir ay geçmesine rağmen derhal toparlanma sürecine girerek, yaralarımızı sarmaya, evlerimizi ve işyerlerimizi yeniden inşa etmeye başladık. Bizim ülkemiz, devletimiz, aziz milletimiz çok güçlüdür. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki AK Parti hükümetleri olarak 21 yıldır bu gücün farkındalığıyla ülkemizi ve milletimiz için hep en iyi hedefi ile yolumuza devam ettik… Son yıllarda dünyanın yaşadığı küresel krizlere rağmen, asgari ücrette yaptığımız artışlar ve iyileştirmeler bunun en net kanıtıdır.

“İŞÇİMİZ KAZANIRSA TÜRKİYE KAZANIR, İŞVERENİMİZ KAZANIRSA TÜRKİYE KAZANIR ANLAYIŞI İLE ÇALIŞMALARIMIZI YÜRÜTECEĞİZ”

2002 yılında net 184 lira olan asgari ücret, 2023 yılında net 11 bin 402 liraya çıkarak; nominal olarak 61 kata, reel olarak ise yaklaşık 3 katına çıkardık. 2023 yılında başında belirlediğimiz asgari ücreti enflasyonist baskılar sebebiyle çalışanlarımızın satın alma güçlerini ve yaşam standardını korumak amacıyla yıl ortasında, temmuz ayında, ilave bir artışla ikinci kez artırdık. 2023 yılında asgari ücret ocak ayında yüzde 55, temmuz ayında yüzde 34 oranında artırılmıştı. Yıl sonu TÜFE artış beklentisinin yüzde 65 olduğun dikkate alındığında, 2023 yılında asgari ücrete, enflasyonun oldukça üzerinde bir artış gerçekleştirilmiştir. Bu çerçevede, bir yılda toplamda yüzde 107’lik bir zam oranı ile işçimizi, emekçimizi enflasyona ezdirmeme iradesini gösterdik. Böylece çalışanlarımızı enflasyonun tahribatına karşı koruduğumuz gibi refah artışından da pay vermiş olduk.

2024 yılı için belirlenecek asgari ücretin; çalışanlarımızı enflasyonun tahribatına karşı korumasına ve istihdam hedeflerimizi desteklemesine dikkat edeceğiz. Bugüne kadar nasıl hem çalışanlarımızın hem de işverenlerimizin yanında olduysak, bugün de aynı hassasiyetle hareket edeceğiz. İşçimiz kazanırsa Türkiye kazanır, işverenimiz kazanırsa Türkiye kazanır anlayışı ile çalışmalarımızı yürüteceğiz.”

TİSK GENEL BAŞKANI AKKOL: SADECE SONUCUN DEĞİL, İSTİŞARE SÜRECİNİN DE OLUMLU GEÇMESİNİ DİLİYORUM”

TİSK Genel Başkanı Özgür Burak Akkol ise şunları söyledi:

“Umut ediyoruz ki bu toplantıların sonucunda, tüm taraflar için fayda yaratacak bir süreci tamamlarız. Bu yıl devletimiz, işçi kesimimiz ve işverenler olarak asgari ücrette yıl sonunu beklemeden, ara dönem artış konusunda üçlü bir mutabakat sağlanmıştı. O dönemde bütün imkanlarımızı zorlayarak hem çalışma arkadaşlarımızı hem de işletmelerimizi gözeten bir rakam ile masadaydık. Hem devletin, hem işçi kesimi hem de işverenlerin ortak mutabakatıyla… İçinde bulunduğumuz bu süreçte de sürdürülebilir ve dengeli bir rakam için yine masada olacağız. Biz TİSK olarak her zaman savunduğumuz belirli öncelikler bulunuyor. Sürdürülebilir refah, çalışma arkadaşlarımızın enflasyon karşısında korunması, işletmelerimizi ve üreticilerimizi ayakta tutarak üretimin ve istihdamın devamlılığının sağlanması.

2022 yılı itibarıyla ücretler üzerindeki vergi yükünün hafifletilmesi konusunda tarihi öneme sahip bir değişikliğe imza atıldı. Tüm ücretlerde, asgari ücret tutarı; gelir ve damga vergisinden muaf tutuldu. Bu devam ediyor. Önümüzdeki dönemde de ekonomimizde devam eden iyileşme sürecinin korunmasını, büyümenin sürdürülebilmesi için üretim ve istihdamı destekleyici bir dengenin tesis edilmesini son derece önemsiyoruz.  Devletimiz tarafından istihdamın korunması ve artırılması bakımından verilecek desteklerin de bu dönem için oldukça kıymetli olduğunun farkındayız. Yapılacak çalışmaların tüm işyerlerini kapsayacak şekilde hayata geçirilmesinin kritik olduğunu düşünüyoruz. Hem çalışanlar hem işverenler hem de tabii ki ülkemizin olumlu; bol istişareli bir süreç olmasını temenni ediyorum. Sadece sonucun değil, istişare sürecinin de olumlu geçmesini diliyorum.”

“ÖNCELİKLE ÇALIŞANLARIN GEÇİM ŞARTLARI GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMALIDIR.”

TÜRK – İŞ Genel Başkan Yardımcısı Ramazan Ağar ise şunları söyledi:

“Konuştuğumuz asgari ücrettir. Çalışanların kendisine ve ailesine, insanlık haysiyetine uygun bir yaşayış sağlaması gereken ücrettir. Asgari ücretin tespitinde; öncelikle çalışanların geçim şartları göz önünde bulundurulmalıdır. Bu bir anayasal hükümdür. Asgari ücret bir pazarlık ücreti değildir. İşçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücrettir.

Komisyonda bu yıl görev yapacak işçi kardeşlerimiz, yaşadıkları geçim sıkıntısını, zorlu hayat şartlarını sizinle paylaşacak. Karayolu işçisi, hastane işçisi, enerji işçisi, AVM işçisi, yaşadıklarını doğrudan sizlere, tüm ülkeye anlatacak. ‘Sosyal Devlet’ anlayışında iktisaden zayıf kesimlerin korunması amaçlanır. Asgari ücretin yeniden tespitini milyonlarca ücretli çalışan ve ailesi tarafından umutla takip edilmektedir.

“VERGİDE ADALET SAĞLAMAYA YÖNELİK ADIMLAR DEVAM ETMEDİ”

Burada belirleyici olan hükümetin yaklaşımıdır. İşçilerin geçim şartlarının iyileştirilmesi yolunda atılan olumlu adımlar sürdürülmelidir. Asgari ücretin vergi dışı bırakılması, işçi kesiminin yıllardır devam eden talebiydi. Bu geçtiğimiz yıl uygulamaya girdi. Böylece, tüm ücretli çalışanların vergisi asgari ücretlinin faydalandığı tutar kadar azaldı. Ancak vergide adalet sağlamaya yönelik adımlar devam etmedi.

Ücretlilerin vergiye esas gelir tarifesi ve oranları, çok düşük kaldı. Ücretli çalışanların büyük kısmı, daha yılın ilk aylarında daha yüksek orandan vergi ödemek durumundadırlar. Yıl başında ele geçen net ücret, aylar geçtikçe azalmaktadır.

Asgari ücret bir koruma ücretidir. Fiyat artışları, başta gıda ve kira olmak üzere, her alanda devam etmektedir. Alınan tedbirler henüz işçinin mutfağına, geçim şartlarına olumlu olarak yansımamıştır. İşçinin, memurun, emeklinin yaşadığı enflasyon ile açıklanan resmi enflasyon rakamları arasında büyük uyumsuzluk vardır. Asgari ücret, aylardır açlık sınırının altındadır. Halen günlük net asgari ücret 380 TL’dir. Bu ücretle işçi ve ailesi hangi zorunlu ihtiyacını karşılayabilecektir?

“UYGULANMASI GEREKEN GELİRLER POLİTİKASIDIR”

Ekonomide yaşanan olumsuzlukların nedeni ücretler ve işçiler değildir. Kaldı ki, toplam satış hasılatı içinde işgücü maliyeti de son yıllarda giderek gerilemektedir. Toplam nüfus içinde ücretli çalışanların sayısı yükselmesine rağmen, milli gelirden aldıkları pay giderek düşmektedir. Uygulanması gereken gelirler politikasıdır. Sosyal taraflar sadece ücret politikasını değil bir bütün olarak gelir politikasını gözden geçirmelidir. Ücretler üzerindeki işçi-işveren kesintilerinin neden yüksek olduğu hep birlikte değerlendirilmelidir.

Komisyonun yapacağı çalışmalar sonrası tespit edilecek asgari ücretin işçilerin ve toplumun beklentilerine uygun olmasını bekliyoruz. Ülkenin milli birlik ve beraberliği, üreterek kalkınması her şeyin üzerindedir. İşçiler olarak biz bunun gereğini her fırsatta yerine getirdik. Beklentimiz, işçiye karşı yükümlülüklerin yerine getirilmesidir. Refahı adil paylaşmanın gereği yapılmalıdır. İşçi kesimi olarak Komisyon çalışmalarına katkımız bu çerçeve içinde mümkün olacaktır. Yapılacak çalışmaların ülkeye ve taraflara yararlı olmasını ve olumlu sonuçlanmasını temenni ediyoruz.”

İKİNCİ TOPLANTI, 18 ARALIK’TA

Ramazan Ağar, toplantının ardından açıklama yaptı. Ağar, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun, ikinci toplantısını yine bakanlıkta 18 Aralık’ta yapacağını belirtti. Ağar, şu açıklamayı yaptı:

“Bu Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun ilk toplantısı. Bu, sadece işin başlangıcı oldu. Herhangi bir ücret konusu görüşülmedi. Pazartesi günü saat 13.30’ta tekrar bir araya gelinecek ve süreç devam edecektir.”

Ağar, soru üzerine; “İşçi arkadaşlarımız görüşlerini sundu. Arkadaşlarımız; asgari ücretle çalıştıklarını, geçinemediklerini, geçinebilecek bir ücret talep ettiklerini aktardılar. Bunun üzerine işverenler değerlendirme yapacaklar. Asgari ücretle çalışan 8 milyon çalışanın sesi oldular, burada” diye konuştu.

 

Saadet Partisi İstanbul Milletvekili Selim Temurci, TBMM’deki 2024 yılı bütçe görüşmelerinde, “Bir ülkenin bütçesi 19 kat açık veriyor. Dünyada eşimiz benzerimiz var mı? OECD’de var mı, ilk 20’de var mı? Yok. Türkiye ekonomisi sadece kırılgan değil, paramparça olmuş bir ekonomi haline gelmiş. 2017 yılında Türkiye’nin bütçe açığı 48 milyar lira. 2024 yılında, 2017 ile karşılaştırıldığında 55 kat daha fazla bütçe açığı veriyoruz” dedi.

TBMM Genel Kurulu’nda 2024 yılı bütçe görüşmeleri bugün başladı. Bütçenin tümü üzerindeki görüşmelerde konuşan Saadet Partisi İstanbul Milletvekili Selim Temurci, Türkiye’nin bütçe açığı üzerinden iktidarı eleştirdi. Temurci, şunları söyledi:

“Bir ülkenin bütçesi 19 kat açık veriyor. Dünyada eşimiz benzerimiz var mı? OECD’de var mı, ilk 20’de var mı? Yok. Türkiye ekonomisi sadece kırılgan değil, paramparça olmuş bir ekonomi haline gelmiş. 2017 yılında Türkiye’nin bütçe açığı 48 milyar lira. 2024 yılında, 2017 ile karşılaştırıldığında 55 kat daha fazla bütçe açığı veriyoruz.”

Temurci, iktidarın para basarak bütçe açıklarını kapatmaya çalıştığına da dikkat çekerek, “Parayı bastığımızda ne oluyor, nominal olarak devletin harcamaları da artıyor. Yani para basmak, enflasyon ve bütçe açığını artırıyor, bütçe açığı artınca para basıyorsunuz, iki tane devasa büyük bir canavar yaratmış oluyorsunuz. Türkiye’de maalesef bu olmuştur. İşin ilginci şudur, 2016-2017’den sonra enflasyon bu ülkede hiçbir zaman tek hane olmadı. Sağ olsun orada da bir TÜİK diye kurumumuz var, inan inanabilirsen” dedi.

Temurci, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bütçe açığımız neden bu kadar arttı. 2017 yılından sonra Türkiye’de dolar kuru 3,80- 3,85 civarındaydı. Bugün 30 liraya dayandı. Altı yılda bana bir tane ülke gösterin parasının değeri 8 kat değer kaybetmiş olsun. Böyle bir tablo ile maalesef karşı karşıyayız. Altı yıl belki uzun oldu, şöyle yapalım. Şu seçimlere gidelim. Mayıs seçimlerinde dolar neydi? 20 liraydı. Şu anda 30’larda. Türkiye’nin dış borcu ne? 475 milyar dolar. İşte ekonomist arkadaşlar bilir. Dolardaki artışın enflasyona olan etkisi, yani kur geçişkenliği. Dolar yüzde 10 artasa arkadaşlar, en son veriler. Merkez Bankası Başkanımız da ifade ettiler. Dolar yüzde 10 artarsa enflasyonunuz yüzde 2,5 artar. Hani ‘dolarla mı maaş alıyorsunuz’ diye soruyorlardı ya. Aslında tepeden tırnağa maalesef ürettiğinden fazlasını tüketen ekonomi olduğumuz için dolar bizi ilgilendiriyor. Şöyle bir hesap yapın, 475 milyar dolar bir dış borcu olan bir Türkiye 7 ayda 10 lira parasının değerini kaybetmiş. Çarpın onu, ne kadar büyük bir rakam olduğunu, hangi hesap makinasının alacağını sizlere ifade etmek istiyorum.”

 

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, TBMM Genel Kurulu’ndaki 2024 bütçesinin görüşmelerinde, “Bugün TÜİK tarafından yapılan en güncel açıklamaya göre ekim ayı işsizlik oranı son 11 yılın en düşük seviyesi olan yüzde 8,5’e düşmüştür. Bu eğilimler doğrultusunda ve yılın dördüncü çeyreğine ilişkin bazı öncü göstergeler ışığında 2023 yılı geneli için işsizlik oranının da Orta Vadeli Program’da öngördüğümüz yüzde 10,1’in altında tek haneli olarak gerçekleşeceğini şimdiden rahatlıkla ifade edebiliriz” dedi. Yılmaz ayrıca, “Dezenflasyon politikalarımızın devamlılığını sağlayarak 2025 yılında istikrar dönemine geçilecek; enflasyondaki gerileme hız kazanacak, öngörülebilirlik artacak ve 2026 yılında enflasyon oranı tekrar tek haneli rakamlara çekilecektir” diye konuştu.

2024 Bütçe Kanun Teklifi görüşmeleri bugün TBMM Genel Kurulu’nda başladı. Bütçenin tümü üzerindeki görüşmelerde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz konuştu. Yılmaz özetle şunları söyledi:

“AİLE KURUMUMUZU SAĞLAMLAŞTIRACAK, ZARARLI AKIMLARA KARŞI NESİLLERİMİZİ KORUYACAĞIZ”

“Bütçemiz, her alanda inşa, ihya ve Türkiye’nin büyümesini önceleyen kalemleri içermektedir. Bütçemiz; depremle yıkılan şehirlerimizi daha iyi şekilde yeniden ayağa kaldıran, geleceğe dönük afet risklerini azaltan, maliye ve para politikaları koordinasyonunu güçlendiren bir anlayış içerisinde, makro finansal ve fiyat istikrarını sağlama hedefiyle uyumlu bir yapıdadır. 2024 yılı bütçesi; yatırımı, istihdamı, üretimi ve ihracatı destekleyen, kapsayıcı bir kalkınma yaklaşımına sahiptir. Bütçemizde, istikrarlı büyümenin sağladığı imkanların, insan odaklı ve sosyal refahı artırıcı bir yaklaşımla toplumun bütün kesimleri ile paylaşılmasına öncelik verilmiştir. İşçisi, memuru, emeklisi, esnafı, çiftçisi, çocuğu, genci ve yaşlısıyla toplumun tüm kesimlerinin ihtiyaçları gözetilerek hazırlanmış, 81 ilimizin, her bir yöremizin gereksinimleri düşünülmüştür.

2024 yılı bütçemizi; milli teknoloji hamlesi, enerji ve gıda arz güvenliği, yeşil ve dijital dönüşüm gibi stratejik alanlarda milletimize verdiğimiz sözleri yerine getirmek için kullanacağız. Çığır açan teknolojiler başta olmak üzere her alanda reel sektörümüzün yanında olacak üretim eko sistemimizi destekleyeceğiz. Ülkemizin her köşesinde huzur ve güven ortamını korumaya devam edeceğiz. Zengin kültürümüze ve değerlerimize sahip çıkarak aile kurumuzu sağlamlaştıracak, zararlı akımlara karşı nesillerimizi koruyacağız.

“2024 YILINDA YÜZDE 4 BÜYÜME ORANINA ULAŞMASI HEDEFLENMEKTEDİR”

2022 yılında küresel büyümedeki ivme kaybına, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle tedarik zincirinde yaşanan aksaklıklara ve başta enerji ve gıda olmak üzere emtia fiyatlarındaki olumsuz gelişmelere rağmen, Türkiye ekonomisi zamanında alınan tedbirlerle bu zorlu dönemde büyümeye devam etmiştir. İktisadi faaliyetin canlılığını sürdürmesiyle ülkemiz 13 yıllık kesintisiz büyüme başarısı göstermiş, 2022 yılında yüzde 5,5’lik büyüme oranıyla OECD ülkeleri ortalamasının açısından oldukça iyi bir performans ortaya koymuştur. Bu dönemde gelişmekte olan ülkelerin ortalama yüzde 4,1, gelişmiş ülkelerin ortalama yüzde 2,6 oranında büyüdükleri düşünüldüğünde, Türkiye’nin performansındaki olumlu yönde ayrıştığını rahatlıkla ifade edebiliriz.

2023 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 5,9 oranında büyüme kaydeden ekonomimiz, 13 çeyrektir kesintisiz büyüme eğilimini sürdürmektedir. 2023 yılının ilk dokuz ayında, yurt içi talep ve hizmet sektöründeki önemli katkı ile Türkiye ekonomisi yüzde 4,7 oranında büyüme kaydetmiş, yıllıklandırılmış milli gelirimiz 1 trilyon 76 milyar dolar seviyesine yükselmiştir. Yılın üçüncü çeyreği itibarıyla, programımızla uyumlu bir patikada, büyümede daha dengeli bir kompozisyon ortaya çıkmakta, üçüncü çeyrekte tüketim ivmesinin hız kesmesi, makine teçhizat yatırımlarındaki güçlü artış öne çıkmaktadır. Sağlıklı ve sürdürülebilir büyümenin temel yapı taşlarından olan ve özel önem verdiğimiz makine teçhizat yatırım harcamaları 2023 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 23,7 oranında artmış ve 15 çeyrektir kesintisiz büyümeye devam etmektedir.

Küresel siyasi ve ekonomik huzursuzlukların yaşandığı bir ortamda, Türkiye ekonomisinin yüzde 4,4 büyüme hedefiyle, IMF’nin 2023 yılı için gelişmekte olan ülkeler için öngördüğü yüzde 4 büyüme tahmininin üzerinde bir performans sergilemesi beklenmektedir. 2024 yılı için ise ekonomimizin üretim ve talep yönüyle dengeli bir görünüm sergileyerek, büyümeyi sürdürülebilir kılan net ihracat ve sabit sermaye yatırımlarının desteğiyle, yüzde 4 büyüme oranına ulaşması hedeflenmektedir.

“2026 YILINDA ENFLASYON TEK HANELİ RAKAMLARA ÇEKİLECEK”

Türkiye ekonomisinde 2022 yılı sonunda TÜFE yıllık artış oranı, baz etkisi yanı sıra küresel enerji ve gıda fiyatlarındaki gelişmelerle birlikte yüzde 64,3 olarak gerçekleşmiştir. 2023 yılında, döviz kurunda yaşanan gelişmeler, hizmet enflasyonundaki katılık, gıda fiyatlarındaki yüksek seyir, vergi düzenlemeleri ve maliyet baskılarına bağlı olarak güçlenen atalet etkisi enflasyon görünümünde belirleyici olmuştur. Bu bağlamda, 2023 yılı Haziran ayında başlatılan parasal ve miktarsal sıkılaştırma, seçici kredi uygulamaları ve makro ihtiyati çerçevenin sadeleştirilmesiyle enflasyonist beklentilerinin ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın kontrol altına alınması hedeflenmiştir.

2022 yılında açıklanan aylık enflasyon oranlarının ortalaması yüzde 4,26 düzeyindeyken son üç ayda açıklanan aylık enflasyon oranları ortalaması yüzde 3,82 düzeyindedir. Bu oranının önümüzdeki aylarda enflasyon oranlarının açıklanmasıyla daha da düşeceğini öngörmekteyiz. Bu süreçte, dezenflasyon politikalarımızın devamlılığını sağlayarak 2025 yılında istikrar dönemine geçilecek; enflasyondaki gerileme hız kazanacak, öngörülebilirlik artacak ve 2026 yılında enflasyon oranı tekrar tek haneli rakamlara çekilecektir.

Dünya genelindeki mal ihracatındaki payımız 2000’li yılların başında yüzde 0,4 düzeyinde iken 2021 yılında ilk kez yüzde 1’in üzerine çıkmış, 2023 yılı ikinci çeyreğinde ise çeyreklik bazda yüzde 1,05’e yükselmiştir.

2023 yılı Ocak-Eylül dönemi cari işlemler açığı 40,8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Ekim ayında cari işlemler dengesi fazla vermiştir. Bu doğrultuda, yıl sonunda cari işlemler açığının 42,5 milyar dolar olan Orta Vadeli Program tahminine yakın bir seviyede gerçekleşeceği öngörülmektedir. Bununla birlikte, cari işlemler dengesinin milli gelire oranının da Orta Vadeli Program tahmini olan yüzde 4’e yakın bir oranda gerçekleşmesini bekliyoruz.

“2023 YILI GENELİ İÇİN İŞSİZLİK ORANININ YÜZDE 10,1’İN ALTINDA GERÇEKLEŞECEĞİNİ ŞİMDİDEN RAHATLIKLA İFADE EDEBİLİRİZ”

Enflasyonla mücadele konusunda kararlı adımların atıldığı bu dönemde, iş gücü piyasalarımız olumlu görünümünü korumakta, ekonomimiz istihdam oluşturma kabiliyetini güçlü bir şekilde sürdürmektedir. Genç istihdam da dahil olmak üzere istihdam artmakta, işsizlik oranları

gerilemeye devam etmektedir. 2023 yılında, yaşanan deprem felaketi sonrasında, iş gücü piyasasında alınan önlemler sayesinde, istihdam kaybının sınırlı düzeyde kalması sağlanmıştır. Bu kapsamda, deprem ve emeklilik ile ilgili düzenlemeler sonrasında, mevsim etkilerinden arındırılmış aylık verilere göre Ocak-Eylül döneminde istihdam 504 bin kişi artmış, işsizlik oranı ise 0,9 puan azalarak yüzde 9,1’e gerilemiştir. Bugün TÜİK tarafından yapılan en güncel açıklamaya göre ekim ayı işsizlik oranı son 11 yılın en düşük seviyesi olan yüzde 8,5’e düşmüştür. Burada özellikle dikkat çekici olan artan istihdamda gençlerin ve kadınların ağırlıklı olduğudur. Bu da önemli bir gelişme. Kasım 2012’den bu yana işsizlik oranı bugün en düşük seviyesine inmiş bulunmaktadır. Bu eğilimler doğrultusunda ve yılın dördüncü çeyreğine ilişkin bazı öncü göstergeler ışığında 2023 yılı geneli için işsizlik oranının da Orta Vadeli Programda öngördüğümüz yüzde 10,1’in altında tek haneli olarak gerçekleşeceğini şimdiden rahatlıkla ifade edebiliriz.

Gelecek beş yılda istihdamın yıllık ortalama 1 milyon kişi artış göstermesi ve 2028 yılında işsizlik oranının yüzde 7,5’e kadar düşürülmesi hedeflenmektedir.

“CDS PRİMİ BELİRGİN BİR ŞEKİLDE GERİLEMEYE BAŞLAMIŞTIR”

Son dönemde uyguladığımız politikaların etkisiyle yatırımcı güveni artmış, ülkemizin CDS primi belirgin bir şekilde gerilemeye başlamıştır. Ülkemize uluslararası sermaye girişi hızlanmış, rezervlerimiz güçlenmiş, kur oynaklığı azalmış ve finansman koşulları iyileşmiştir. 2023 Mayıs sonu itibarıyla, 98,5 milyar dolar seviyesinde olan Merkez Bankası rezervleri de 1 Aralık tarihi itibarıyla toplam 140,1 milyar dolar ile tarihi rekor seviyesine ulaşmıştır.

Risk primi 350 baz puanın altına gerileyerek, Mart 2021’den sonraki en düşük seviyelerde seyrini sürdürmektedir. 6 Aralık itibarıyla Türkiye’nin 5 yıllık CDS primi 334,5 seviyesindedir.

Uluslararası Ödemeler Bankası verilerine göre, 2023 yılı ikinci çeyreğinde Türkiye’de hanehalkı borcunun GSYH’ya oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,5 puan azalarak yüzde 11,8’e gerilemiştir.

“BÜTÇE AÇIĞININ MİLLİ GELİRE ORANI 2022 YILINDA YÜZDE 1 DÜZEYİNDE GERÇEKLEŞTİ”

2022 yılında; bütçe giderleri 2 trilyon 943 milyar lira, bütçe gelirleri 2 trilyon 800 milyar lira, bütçe açığı 143 milyar lira, faiz dışı fazla 168 milyar lira olarak gerçekleşmiştir. Görüldüğü üzere, bütçe açığının milli gelirimize oranı 2022 yılında yüzde 1 düzeyinde gerçekleşerek, gelişmiş ve gelişmekte olan çok sayıda ülkeden olumlu yönde ayrışmıştır. Bu oran Maastricht Kriterleri’nin oldukça altında olup, 2022 yılında bütçe açığının GSYH’ya oranı Avrupa Birliği üyesi ülkelerde ortalaması yüzde 3,3 olarak gerçekleşmiştir.

2023 yılı sonunda; merkezi yönetim bütçe giderlerinin 6 trilyon 563 milyar lira, merkezi yönetim bütçe gelirlerinin 4 trilyon 930 milyar lira, bütçe açığının 1 trilyon 633 milyar lira, faiz dışı açığın 987 milyar lira olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Orta Vadeli Program’da bütçe açığının milli gelirimize oranının yüzde 6,4 seviyesinde gerçekleşmesi öngörülmüş olup, yılsonunda gelir ve harcama gerçekleşmelerine bağlı olarak bu oranın yüzde 6’nın altında gerçekleşmesi beklenmektedir.

2023 yılında meydana gelen deprem felaketi için öngördüğümüz 762 milyar lira tutarındaki harcamalar hariç tutulduğunda ise, bütçe açığının milli gelirimize oranının yüzde 3,4 düzeyinde gerçekleşmesi öngörülmektedir.

“DEPREM HASARLARININ GİDERİLMESİ İÇİN 1 TRİLYON 28 MİLYAR LİRA HARCAMA YAPILMASI PLANLANMAKTADIR”

Asrın felaketi sonrasında deprem hasarlarının giderilmesi ve afet risklerinin azaltılması amacıyla 2024 yılında 1 trilyon 28 milyar lira harcama yapılması planlanmaktadır.

Bölgede yaklaşık 6,6 milyon bağımsız bölüm içeren 2,4 milyon civarı yapının hasar tespiti yapılmış olup deprem sonrası kalıcı konutların ilk temeli 28 Şubat 2023 tarihinde depremden oldukça kısa bir zaman sonra atılmıştır.

Depremden etkilenen illerimizde 30 Mayıs 2023 tarihinde başlayan hak sahipliği sürecinde 767 bin 430 talep değerlendirilmiş olup, taleplerin tümü ilgili komisyonlar tarafından incelenmiştir. Bu taleplerin 441 bin 862’si kabul edilmiş olup, diğer hak sahipliği başvuruları, yargısal süreçlerin tamamlanmasının ardından netleşecektir. Afetten zarar gören şehirlerimizde yaptığımız istişareler sonucunda zemin etütleri yapılmış güvenli yerlerde Yerinde Dönüşüm Projesi’ni de başlatmış bulunuyoruz.

Tüm çocuklarımızın kaliteli eğitime erişimini sağlamak amacıyla okullarımızın fiziki imkânlarının iyileştirilmesi, yeni derslik yapımları, eğitim yapılarının depreme karşı güçlendirilmesi, okulların bilişim altyapılarının iyileştirilmesi gibi faaliyetlerin finansmanı için Milli Eğitim Bakanlığı yatırım bütçesi yüzde 117 artışla 46,1 milyar liradan 100,2 milyar liraya yükseltilmektedir. Öğretmenlerimizin kariyer olanaklarını artırmak üzere Öğretmenlik Meslek Kanunu yürürlüğe koyulmuş; böylece, 2023 yılı Temmuz ayı itibarıyla öğretmenlerimize maaşlarında, uzman öğretmen olduklarında yaklaşık 2 bin 900 lira, başöğretmen olduklarında ise yaklaşık 5 bin 800 lira ilave artış sağlanmıştır.

2023-2024 eğitim öğretim dönemi itibarıyla yükseköğretim görmekte olan öğrenci sayımız yaklaşık 8 milyona ulaşmıştır. Ülkemizde yükseköğrenim öğrencilerinin faydalandığı yurt yatak kapasitesi 2002 yılı sonunda 182 bin iken 2023 yılında 955 bine ulaştırılmış, bu alanda yaklaşık yüzde 424’lük bir artış sağlanmıştır.

2024 yılında merkezi yönetim bütçemizden sağlık hizmetleri için ayırdığımız kaynak 779,6 milyar liraya çıkmaktadır. Sağlık Bakanlığı ve yükseköğretim kurumları döner sermayeleri ile SGK sağlık harcamaları dikkate alındığında, kamu sağlık harcamalarına ayrılan kaynak 1 trilyon 650,1 milyar liraya ulaşmaktadır.

Ödeme gücü olmayanların sağlık primi giderlerini karşılamak amacıyla 100,5 milyar lira ayırıyoruz. 65 yaş üstü yaşlılarımız, bakıma ihtiyacı olan engelli vatandaşlarımız ve yakınlarına bağlanan aylıklar kapsamında 64,1 milyar lira ödenek öngörüyoruz. Engelli vatandaşlarımızın evde bakımına destek amacıyla 56,2 milyar lira, aile destek programı için 32 milyar lira ayırmış bulunmaktayız. Sosyal konut finansmanının desteklenmesi amacıyla bütçemize 16 milyar lira koyduk. Ekonomik yoksunluk içinde olan çocuklarımızın aileleri yanında yetişmelerine imkân sağlayan sosyal ve ekonomik destek ödemeleri için 12,5 milyar lira, elektrik tüketim desteği kapsamında 8,6 milyar lira, engelli eğitim taşıma giderleri için 6,4 milyar lira, koruyucu aile uygulaması kapsamında 1,4 milyar lira kaynak ayrılmıştır.

“TÜRKİYE AVRUPA ÜLKELERİ ARASINDA HANEHALKINA EN UCUZ DOĞAL GAZ SAĞLAYAN BİRİNCİ ÜLKE”

Vatandaşlarımızın daha ucuz elektrik ve doğal gaz kullanabilmeleri için 2024 yılı bütçesinde 508,6 milyar lira kaynak öngörüyoruz. 2023 yılında doğal gazda sübvansiyon oranı vatandaşlarımız ve KOBİ’ler için yüzde 73’e, elektrikte sübvansiyon oranı ise mesken aboneleri için birinci kademede yüzde 63’e ulaşmış bulunmaktadır. 2022 ve 2023 yıllarının ilgili dönemlerinde Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında Eurostat verilerine göre hane halkına en ucuz doğal gaz sağlayan birinci, en ucuz elektrik sağlayan ikinci ülke olmuştur.

2024 yılının Nisan ayı sonuna kadar vatandaşlarımızın 25 metreküpe kadar olan kullanımlarını ücretsiz hale getirdik. Bu kapsamda bütçemizden 19 milyar lira ödenek ayırmış durumdayız.

2024 yılında bütçemizden tarıma ayrılan toplam kaynağı 384 milyar liraya yükseltiyoruz. Bu kaynağın, 91,6 milyar lirasını tarımsal destek programları, 100,6 milyar lirasını tarım yatırımları, 191,8 milyar lirasını tarımsal kredi sübvansiyonu, müdahale alımları, tarımsal KİT’lerin finansmanı ve ihracat destekleri için ayırıyoruz. Bunların dışında tarımsal faaliyetlerin teşvik edilmesi ve çiftçilerin desteklenmesi amacıyla birçok vergisel düzenleme yaptık.

2024 yılında 79,9 milyar lirası yem ve gübrenin katma değer vergisi istisnası olmak üzere toplam vergi harcaması tutarının 136,1 milyar lira olarak gerçekleşmesini öngörmekteyiz.

Sosyal Güvenlik Kurumu işveren prim ödemeleri için 165,9 milyar lira, tarımsal kredi sübvansiyon desteği olarak 86 milyar lira, Halk Bankası esnaf kredi sübvansiyon desteği için 30,4 milyar lira, mesleki eğitim kapsamında ödenen devlet katkısı için 25,2 milyar lira, ihracat başta olmak üzere diğer reel sektör destekleri için 69 milyar lira kaynak ayırdık.

“ASGARİ ÜCRET 2023 YILINDA ENFLASYONUN OLDUKÇA ÜZERİNDE BİR ARTIŞ ORANIYLA GERÇEKLEŞTİRİLMİŞTİR”

Asgari ücret ocak ayında yüzde 54,7 ve temmuz ayında yüzde 34 olmak üzere 2023 yılında kümülatif olarak yüzde 107,3 oranında, enflasyonun oldukça üzerinde bir artış oranıyla gerçekleştirilmiştir. Bu artışla beraber, 2002 yılında 184 lira olan net asgari ücret, 2023 yılı Temmuz ayı itibarıyla 11 bin 402 liraya yükseltilmiştir. Reel artış, enflasyondan arındırılmış reel artış yüzde 303 seviyesindedir. Diğer taraftan, asgari ücretin gelir vergisi ve damga vergisinden istisna tutulmasına yönelik düzenlemeyi de hayata geçirdik.

Hükümetlerimiz döneminde her bütçede olduğu gibi, 2024 yılı bütçemizde de milletimizin bir kuruşunu zayi etmeden, milletimizin her ferdinin refahını artırmak için kaynaklarımızı kullanacağız. Türkiye Yüzyılı’nın ilk bütçesini, etkili ve verimli bir biçimde uygulamaya koyarak ülkemizin kalkınmasına ve milletimizin yaşam standartlarının yükseltilmesine katkı sunacağız.

Son 21 yılda gerçekleştirdiğimiz icraatlar ile sağlam bir altyapıyla girdiğimiz Türkiye Yüzyılı’nda, On İkinci Kalkınma Planı ve uzun vadeli stratejimiz olan 2053 vizyonumuzla uyumlu bir şekilde, ülkemizin uluslararası konumunu güçlendirerek, güçlü ve müreffeh bir Türkiye olma gayesiyle çalışmalarımıza aralıksız devam edeceğiz. 100. yılını şanla ve şerefle kutladığımız Cumhuriyetimizin asırlık birikimini temel alarak yeni ufuklara yelken açacağız.”

 

İşçi, işveren ve hükümet temsilcilerinden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2024’te geçerli olacak asgari ücreti belirlemek üzere bugün Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nda toplandı.

Toplantıya, işçi kanadını temsilen Türk İş Mali İşlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Ramazan Ağar, işveren heyetini temsilen TİSK Başkanı Özgür Burak Akkul, hükümet adına Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan katıldı.

Önceki yıllardan farklı olarak asgari ücret görüşmelerinde TÜRK- İŞ kanadından 4 farklı iş kollarında çalışan işçiler de yer alacak. Kasiyer, sağlık çalışanı, enerji işçisi ve karayollarında çalışan bir taşeron işçisi görüşmelere katılarak görüş bildirecek.