Onkolog Doç. Dr. Nilay Şengül Samancı konu hakkında önemli bilgiler verdi.
Kanserden korunma konusunda endişeli misiniz?
Muhtemelen kanserden korunma hakkında çelişkili yazılar okumuşsunuzdur. Bazen bir çalışmada önerilen belirli bir kanserden korunma önerisi diğerinde önerilmemektedir.
Şengül Samancı, “Kanserden korunma ile ilgili çalışmalar hala sürmektedir. Bununla birlikte kansere yakalanma riskiniz yaptığınız yaşam tarzı seçimlerinden etkilenmektedir.Bu nedenle basit yaşam tarzı değişiklikleri kanseri önlemek konusunda fark yaratabilir. Vereceğim önerileri dikkate almanızı öneririm.” dedi.
1. Sigara kullanmayın
Kanserden ölümlerin yüzde 30’undan, akciğer kanseri vakalarının yüzde 87’sinden sigara sorumludur. Sigara; akciğer, ağız, boğaz, gırtlak, pankreas, mesane, serviks ve böbrek kanseri dahil olmak üzere çeşitli kanser türleriyle ilişkilendirilmiştir. Tütün çiğnemek ağız boşluğu ve pankreas kanseri ile ilişkilendirilmiştir. Sigara kullanmasanız bile sigara dumanına maruz kalmak (pasif içicilik) akciğer kanseri riskinizi arttırabilir. Sigara içmemek – veya kullanmayı bırakmaya karar vermek – kanseri önlemenin önemli bir parçasıdır. Sigara bırakma konusunda yardıma ihtiyacınız varsa, sigarayı bırakma ürünleri ve diğer bırakma stratejileri hakkında doktorunuza danışın.
2. Sağlıklı bir diyet yapın
Markette ve yemek saatinde sağlıklı seçimler yapmak kanserden korunmayı garanti etmese de riskinizi azaltabilir. Bu yönergeleri göz önünde bulundurun:
Bol meyve ve sebze yiyin. Diyetinizi meyve, sebze ve tam tahıllar ve fasulye gibi bitkisel kaynaklardan elde edilen diğer gıdalara dayandırın.
İdeal kilonuzu koruyun. Rafine şekerler ve hayvansal kaynaklardan elde edilen yağlar da dahil olmak üzere daha az kalorili yiyecek seçerek daha hafif ve yağsız yiyin.
Meme, kolon, akciğer, böbrek ve karaciğer kanseri de dahil olmak üzere çeşitli kanser türlerinin riski, içtiğiniz alkol miktarı ve düzenli içtiğiniz sürenin uzunluğu ile artar.
İşlenmiş etleri sınırlayın. Dünya Sağlık Örgütü’nün kanser ajansı olan Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı’nın bir raporu, çok miktarda işlenmiş et yemenin belirli kanser türlerinin riskini biraz artırabileceği sonucuna varmıştır.
Ek olarak, sızma zeytinyağı ve karışık kuruyemiş ile desteklenmiş bir Akdeniz diyeti yiyen kadınların meme kanseri riski daha düşük olabilir. Akdeniz diyeti çoğunlukla meyve ve sebzeler, kepekli tahıllar, baklagiller ve kuruyemişler gibi bitki bazlı gıdalara odaklanır. Akdeniz diyetini uygulayan kişiler, kırmızı et yerine balık, tereyağı yerine zeytinyağı gibi sağlıklı yağları tercih ederler.
3. İdeal kilonuzu koruyun ve fiziksel olarak aktif olun
İdeal kilonuzu korumak, meme, prostat, akciğer, kolon ve böbrek kanseri dahil olmak üzere çeşitli kanser türlerinin riskini azaltabilir. Fiziksel aktivite de önemlidir. Kilonuzu kontrol etmenize yardımcı olmasının yanı sıra, fiziksel aktivite tek başına meme kanseri ve kolon kanseri riskini azaltabilir.
Haftada en az 150 dakika orta düzeyde aerobik aktivite veya haftada 75 dakika yoğun aerobik aktivite yapmaya çalışın. Ayrıca orta ve şiddetli aktivitenin bir kombinasyonunu da yapabilirsiniz. Genel bir hedef olarak, günlük rutininize en az 30 dakika fiziksel aktivite ekleyin ve eğer daha fazlasını yapabilirseniz daha da iyisini yapın.
4. Güneşten korunun
Cilt kanseri, en yaygın kanser türlerinden biridir ve en önlenebilir olanlardan biridir. Bu ipuçlarını deneyin:
Öğle güneşinden kaçının. Güneş ışınlarının en güçlü olduğu saat 10.00 ile 16.00 arasında güneşten uzak durun.
Gölgede kalın. Dışarıda olduğunuzda, mümkün olduğunca gölgede kalın. Güneş gözlüğü ve geniş kenarlı bir şapka da yardımcı olur.
Cildinizin mümkün olduğunca çoğunu kaplayan, sıkı dokunmuş, bol giysiler giyin. Pastel veya ağartılmış pamuğa göre daha fazla ultraviyole radyasyon yansıtan parlak veya koyu renkleri tercih edin.
Güneş kremini eksik etmeyin. Bulutlu günlerde bile SPF’si en az 30 olan geniş spektrumlu bir güneş kremi kullanın. Cömertçe güneş koruyucu uygulayın ve her iki saatte bir veya yüzüyorsanız veya terliyorsanız daha sık, tekrar tekrar uygulayın.
Bronzlaşma yataklarından ve güneş lambalarından kaçının. Bunlar doğal güneş ışığı kadar zararlıdır.
5. Aşı olun
Kanser önleme, belirli viral enfeksiyonlardan korunmayı içerir. Aşağıdakilere karşı aşı hakkında doktorunuzla konuşun:
Hepatit B: Hepatit B, karaciğer kanseri geliştirme riskini artırabilir. Hepatit B aşısı, yüksek risk altındaki belirli yetişkinler için önerilir – örneğin cinsel olarak aktif olan ancak karşılıklı olarak tek eşli bir ilişki içinde olmayan yetişkinler, damardan ilaç kullanan kişiler, erkeklerle seks yapan erkekler ,sağlık çalışanları veya enfekte kan veya vücut sıvılarına maruz kalabilecek kamu güvenliği çalışanları.
İnsan papilloma virüsü (HPV): HPV, serviks ve diğer genitalkanserlerin yanı sıra baş ve boyundaki skuamöz hücreli kanserlere yol açabilen cinsel yolla bulaşan bir virüstür. HPV aşısı 11 ve 12 yaşlarındaki kız ve erkek çocuklar için önerilir. ABD Gıda ve İlaç Dairesi yakın zamanda Gardasil aşısının kullanımını 9 ila 45 yaş arası erkekler ve kadınlar için onayladı.
6. Riskli davranışlardan kaçının
Bir başka etkili kanser önleme taktiği, enfeksiyonlara yol açabilecek ve dolayısıyla kanser riskini artırabilecek riskli davranışlardan kaçınmaktır. Örneğin:
HIV veya AIDS’li kişilerde anüs, karaciğer ve akciğer kanseri riski daha yüksektir. HPV çoğunlukla rahim ağzı kanseri ile ilişkilidir, ancak anüs, penis, boğaz, vulva ve vajina kanseri riskini de artırabilir.
İntravenöz ilaç kullanan kişilerle ortak iğneleri paylaşmak, HIV’in yanı sıra hepatit B ve hepatit C’ye yol açabilir – bu da karaciğer kanseri riskini artırabilir. Uyuşturucu kullanımı veya bağımlılığı konusunda endişeleriniz varsa profesyonel yardım alın.
7. Sağlık kontrollerinizi ihmal etmeyin
Cilt, kolon, serviks ve meme kanseri gibi çeşitli kanser türleri için düzenli kendi kendine muayene ve taramalar, tedavinin başarılı olma olasılığının en yüksek olduğu erken dönemde kanser tanısı konulmasını sağlar. Doktorunuza sizin için en iyi kanser tarama programını sorun. (İLKHA)
