HÜSEYİN ÖRS’DEN AKP'NİN ÇAY KANUNU TEKLİFİ'NE TEPKİ: ÇAY KANUNU DEĞİL, ‘ÇAYI BİTİRME KANUNU’

İYİ Parti Trabzon Milletvekili Hüseyin Örs, AKP tarafından hazırlanan Çay Kanunu Teklifi’ne ilişkin, “Bu teklifte taban fiyat yoktur. Bu teklifte kota ve kontenjanın kaldırılmasına dair bir düzenleme yoktur. Bu teklifte üreticinin en büyük beklentisi, açıklanan taban fiyatın altında alım yapılmamasına ilişkin bir düzenleme yoktur. Bu teklifle ÇAYKUR yok sayılmakta, hatta gözden çıkarılmaktadır ve teklif, çay üreticilerine yönelik ağır idari yaptırım ve para cezalarını öngörmektedir. Kanun teklifi, bu haliyle Çay Kanunu değil, ‘çayı bitirme kanunu’dur” dedi.

Hüseyin Örs, bugün TBMM'deki düzenlediği basın toplantısında, AKP Genel Başkan Yardımcısı ve Rize Milletvekili Hayati Yazıcı ile AKP'li 80 milletvekilinin imzasıyla TBMM’ye sunulan Çay Kanunu Teklifi’ne tepki gösterdi. Örs, özetle şunları söyledi:

“ÇAYKUR 2021 YILINDA YİNE ZARAR ETTİ: Ülkemizde çay, başta Rize olmak üzere Trabzon, Artvin ve Giresun illerinde üretilmektedir. 2021 yılında, 203 bin 381 yaş çay üreticisi ile 788 bin 988 dekar çaylık alanın kaydı vardır. Şu anda Doğu Karadeniz bölgemizde çay hasadı başlamıştır. ÇAYKUR, birkaç gün önce yaptığı açıklama ile 16 Mayıs'ta başlayan birinci sürgün kampanyasının tamamlandığını ve birinci sürgün döneminde üreticilerden 212 bin ton yaş çay alındığı ve karşılığında 42 bin ton kuru çay üretildiğini açıklamıştır. ÇAYKUR, çok değerli bir marka ve hem bölgedeki dengeler hem de ülke açısından stratejik öneme sahip bir kurum. İşte bu kurum, yani ÇAYKUR, 2021 yılında yine zarar etti. Yine diyorum, çünkü 2021’den önceki yıllarda da zarar etmişti.

ÇAYKUR, 2017'DAN BU YANA KÂR ETMİYOR VE SON 5 YILDAKİ TOPLAM ZARARI DA KÜSURLARI İLE BİRLİKTE 2,6 MİLYAR TL’Yİ AŞIYOR: Sizlere kısa bir ‘kâr-zarar kronoloji’ sunacağım izninizle. ÇAYKUR, 2016’da 82 milyon lira kâr açıkladı, 2017’de 267 milyon lira zarar etti, 2018’de 657 milyon lira zarar açıkladı, 2019’da zarar 635 milyon lira oldu. 2020 yılında ÇAYKUR, zarar hanesine 547 milyon TL yazdı. 2021 yılı, yani geçen yıl zarar, 503 milyon TL oldu. Bu rakamların yüzbinlerle ifade edilen küsurları da var ilave olarak, onları söylemedim. Sadece milyon kısımlarını aldım. Kısaca ÇAYKUR, 2017'dan bu yana kâr etmiyor ve son beş yıldaki toplam zararı da küsurları ile birlikte 2,6 milyar TL’yi aşıyor.

SİYASET ÇAYKUR’DAN ELİNİ ÇEKSİN, AK PARTİ ÇAYKUR’U ‘DEPO MAKAMI’ OLARAK KULLANMA ALIŞKANLIĞINDAN VAZGEÇSİN: Burada, 2017 yılında Varlık Fonu’na devredildikten sonra ÇAYKUR’un zararındaki artışlara dikkatlerinizi çekmek isterim. Çay üretiminde dünyada ilk 5-6’da, dünya kişi başına çay tüketiminde birinci sıradayız ama çayın en büyük kurumu ÇAYKUR zarar ediyor. Bu zararın gerekçelerinin doğru bir şekilde ortaya koyma zamanı geldi. Ortada açık seçik bir gerçek var: ÇAYKUR, AK Parti döneminde kötü idare edilmektedir, zararı katlanarak artan bir kurum haline getirilmiştir. Memleketi idare edenlere sesleniyorum; siyaset ÇAYKUR’dan elini çeksin, AK Parti ÇAYKUR’u ‘depo makamı’ olarak kullanma alışkanlığından vazgeçsin.

ORTADA BİR TEKLİF VAR AMA TEKLİFİ KİMİN HAZIRLADIĞI TAM BİR MUAMMA: Bildiğiniz gibi AK Parti grubuna mensup arkadaşlar, geçtiğimiz günlerde Çay Kanun Teklifi’ni Meclis’e getirdiler. AK Parti milletvekillerinin imzası ile TBMM’ye sunulan teklif esas komisyon sıfatıyla Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu’nda görüşülecekti ancak görüşmeler başlamadan teklifin gelecek yasama dönemine bırakıldığı imza sahipleri tarafından açıklandı. 15 maddeden oluşan bu kanun teklifi, başta üreticiler olmak üzere birçok kesimden tepki alan bir teklif oldu. Bu kanun teklifini kimin hazırladığı da tartışmalara neden oldu. Ortada bir teklif var ama teklifi kimin hazırladığı tam bir muamma.

TEKLİF BU HALİYLE ÇAY ÜRETİCİLERİNİ ADETA YOK SAYMIŞTIR: Söz konusu kanun teklifinde, yaş çay alım fiyatının Ulusal Çay Konseyi tarafından belirlenerek ilan edileceği belirtilmiş. Ulusal Çay Konseyi’ni oluşturan taraflara baktığımızda, burada üreticilerin azınlıkta olduğunu görüyoruz. Bu konseyde yer alan dokuz üyeden sadece iki tanesi üretici adına orada bulunan ziraat odası temsilcileridir. Dolayısıyla kararların çoğunlukla alındığı bu yapıda, fiyat belirlenmesinde üreticilerin etkisi olamayacağı açıktır. Ayrıca Ulusal Çay Konseyi’nin belirleyeceği fiyat, sadece tavsiye niteliğinde olacaktır. Çünkü Ulusal Çay Konseyi, düzenleyici ya da denetleyici bir kuruluş değildir, kararlarının da bağlayıcılığı yoktur. Kuruluş yönetmeliğinde kararlarının ilgili kurum ve kuruluşlara öneri mahiyetinde olduğu açıkça belirtilen bu konseye fiyat belirleme ve ilan etme yetkisi vermek, hangi amaca hizmet edecektir? Teklif, bu haliyle çay üreticilerini adeta yok saymış, çayın ve çay üreticisinin geleceği özel sektörün insafına terkedilmiştir. Bölgedeki tüm ziraat odaları bu duruma tepkilidir ve tepkilerini açık olarak ifade etmektedirler.

ÇAYKUR ETKİSİZLEŞTİRİLEREK SADECE REGÜLE EDEN BİR KURUM HALİNE GETİRİLMEK İSTENMEKTEDİR: Kanun teklifinin dikkat çeken bir diğer yönü, ÇAYKUR’un etki alanını azaltmak isteğidir. Bu teklifle ÇAYKUR, etkisizleştirilerek sadece regüle eden bir kurum haline getirilmek istenmektedir. Bu etkisizleştirme çalışmaları ne yazık ki diğer kurumlarda da yapıldı ve sonunda zararlı çıkan hem üretici hem de tüketici oldu.

ÇİFTÇİ KAYIT SİSTEMİ YÖNETMELİĞİNDE MUHAKKAK DEĞİŞİKLİK YAPILMALIDIR: Çayda ruhsatlandırmanın veya kayıt sisteminin oluşturulamaması, yıllardır çözülemeyen bir sorundur. Bu kanun teklifinin yürürlüğe girmesi ile ailevi sebeplerle kayıt yaptıramayan veya izinsiz çay alanlarının sökülmesi, çiftçiye ceza verilmesi öngörülmektedir ki bu kabul edilemez bir durumdur. Çay üreticisinin bakanlık kayıtlarına kaydının yapılabilmesi için Çiftçi Kayıt Sistemi, yani ÇKS yönetmeliğinde muhakkak değişiklik yapılmalıdır. Toprağını işleyen, üreten çiftçinin çaylıklarının sökülmesi ve kanunla cezalandırılması doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Mevcut Çay Kanunu Taslağı, genel olarak sözleşmeli üretimi zorlayan, çay üreticisi ile çay fabrikalarını karşı karşıya getiren, kaydı zorunlu kılan, fiyatını da Ulusal Çay Konseyi’nin açıklamasına bırakan bir sistemi öngörmektedir.

ÇAY KANUNU DEĞİL, ‘ÇAYI BİTİRME KANUNU’: Bu teklifte taban fiyat yoktur. Bu teklifte kota ve kontenjanın kaldırılmasına dair bir düzenleme yoktur. Bu teklifte üreticinin en büyük beklentisi, açıklanan taban fiyatın altında alım yapılmamasına ilişkin bir düzenleme yoktur. Bu teklifle ÇAYKUR yok sayılmakta, hatta gözden çıkarılmaktadır ve teklif, çay üreticilerine yönelik ağır idari yaptırım ve para cezalarını öngörmektedir. Kanun teklifi, bu haliyle Çay Kanunu değil, ‘çayı bitirme kanunu’dur. Bu nedenle kanun teklifi yeniden hazırlanmalı, yeni yasama döneminde açık, şeffaf, çayın tüm bileşenlerinin görüşlerinin alındığı, iktidar ve muhalefetin üzerinde uzlaştığı bir metinle yüce Meclis’in gündemine getirilmeli ve yürürlüğe girmelidir.”